Enzymy i uniwersalna nerka
To pierwsza taka transplantacja nerki. Enzymy opracowane na Uniwersytecie Kolumbii Brytyjskiej pomogły w przeszczepieniu nerki biorcy niedopasowanego pod względem grupy krwi. Zapobiegło yo odrzuceniu narządu.
Przeczytaj także: Wrzesień w transplantologii.
Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Nature Biomedical Engineering. Naukowcy mówią, że to może być ważny krok, który pomoże tysiącom pacjentów. W pierwszym eksperymencie z udziałem człowieka przekształcona przez enzymy nerka została przeszczepiona biorcy w stanie śmierci mózgowej. Stało się to oczywiście za zgodą rodziny pacjenta.
Nerka podjęła pracę
Przez dwa dni nerka funkcjonowała bez objawów nadostrego odrzucenia. Do procesu takiego dochodzi w wyniku szybkiej reakcji immunologicznej, która może zniszczyć narząd w ciągu kilku minut. Trzeciego dnia niektóre markery grupy krwi pojawiły się ponownie, wywołując łagodną reakcję, ale uszkodzenie było znacznie mniej poważne, niż w typowym niedopasowaniu nerki. Naukowcy zauważyli też, że organizm zaczyna tolerować narząd.
– To pierwszy raz, kiedy zaobserwowaliśmy to u człowieka — mówi dr Stephen Withers, emerytowany profesor chemii na UBC, cytowany w komunikacie uczelni. – Daje nam to bezcenny wgląd w to, jak poprawić długoterminowe wyniki — dodaje.
Na początku 2010 roku dr Withers i jego kolega dr Jayachandran Kizhakkedathu, profesor UBC na wydziale patologii i medycyny laboratoryjnej oraz w Centrum Badań Krwi, skupili się na wytwarzaniu uniwersalnej krwi dawcy poprzez usunięcie cukrów, które definiują grupy krwi. Jeśli układ odpornościowy biorcy wykryje niewłaściwy antygen, atakuje narząd.
Godziny mogą zdecydować o przeżyciu
Tradycyjne metody pokonania problemów wynikających z niezgodności grup krwi w przeszczepach wymagają wielu dni intensywnego leczenia, usunięcia przeciwciał i stłumienia układu odpornościowego biorcy. Wymagają także narządów od żywych dawców. Nowe podejście oznacza, że przeszczepy mogą być wykonywane szybciej, z mniejszą liczbą powikłań, można też odblokować możliwość wykorzystania niedopasowanych narządów od zmarłych dawców. To bardzo ważne, bo czasem godziny decydują o tym, czy pacjent przeżyje, czy umrze.
Kluczem do tego podejścia było odkrycie w 2019 roku przez zespół UBC dwóch wydajnych enzymów, które usuwają cukier definiujący krew typu A, skutecznie przekształcając go w typ 0. – Enzymy te są bardzo aktywne, wysoce selektywne i działają w bardzo niskich stężeniach — mówi dr Kizhakkedathu.
W 2022 roku w Toronto udało się po raz pierwszy przeprowadzić enzymatyczną zmianę grupy krwi w płucach przeznaczonych do przeszczepu, co pokazało, że technologia może działać w złożonych tkankach o bogatej sieci naczyń.
Grupy krwi w transplantologii
Dlaczego to odkrycie jest takie ważne? – W Polsce mamy najwięcej osób z grupą krwi A. Siłą rzeczy szanse na szybszą transplantację będą miały osoby mające te częściej występujące grupy krwi, a nie grupy B. Zdarza się, że oni czekają latami. Do tego dochodzi niezwykle ważne typowanie immunologiczne, które, mówiąc w wielkim skrócie, pozwala nam zwiększać szanse na prawidłową pracę narządu. (…) W przypadku dawstwa żywego zgodność grup krwi (…) nie jest aż tak restrykcyjna, na przykład biorca z grupą A może przyjąć narząd od dawcy z grupą krwi 0. To znacząco zwiększa pulę dawców — mówiła w rozmowie z Interią prof. nzw. dr hab. n. med. Katarzyna Krzanowska, specjalistka chorób wewnętrznych, nefrologii i transplantologii klinicznej, pracująca w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie.
