Podsumowanie transplantacji w UCK
2018 rok był przełomowy dla Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku. Przeszczepiono tutaj łącznie 317 organów, w tym po raz pierwszy: płuca, wątrobę i wyspy trzustkowe oraz jednoczasowo serce z nerką.
19 marca odbyła się konferencja podsumowująca zeszły rok w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku pod względem transplantacji. Każdemu przeszczepianemu tutaj narządowi została poświęcona osobna prezentacja. Na świecie – jak tłumaczyła prof. Alicja Dębska-Ślizień w wykładzie wprowadzającym – wykonuje się najwięcej transplantacji nerek i wątrób. Nieco inaczej wyglądają statystyki w UCK, gdzie w 2018 odbyło się 128 przeszczepów komórek krwiotwórczych (zwanych potocznie przeszczepami szpiku), przeszczepiono też 95 nerek, 79 rogówek, 7 serc, 4 wątroby i 4 płuca oraz wykonano jeden przeszczep wysp trzustkowych.
– Przeszczepy narządowe to priorytet i prestiż, natomiast przeszczepy komórek i tkanek to bardzo ważna część działalności transplantacyjnej. W dodatku bardzo skomplikowana. Każdego roku wykonujemy takich transplantacji coraz więcej i mam nadzieję, że ten postęp będzie jeszcze większy – mówiła dr hab. n. med. Maria Bieniaszewska, zastępca ordynatora z Kliniki Hematologii i Transplantologii.
W UCK istnieje jeden z banków szpiku. Ważna jest też rola kliniki, która te komórki pobiera i przeszczepia. Pobierane tutaj tkanki i komórki przewożone są nie tylko do innych miast Polski, ale też do innych krajów Europy i świata. Bardzo cenna jest współpraca z Fundacją DKMS, od której pod koniec zeszłego roku szpital otrzymał nowoczesny sprzęt do pobierania komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej.
Mniej przeszczepów nerek
Na drugim miejscu znalazła się nerka. W 2017 roku w UCK przeszczepiono 125 nerek, najwięcej w kraju. W 2018 liczba ta spadła do 95, co wpisuje się w ogólnopolską tendencję. W Polsce najczęstsze są przeszczepy nerek od dawców zmarłych, przeszczepy od dawców żywych stanowią tylko 3 proc. W UCK po raz pierwszy przeszczepiono nerkę od dawcy żywego w 1989, do chwili obecnej z tej formy leczenia skorzystało 51 chorych.
– Naszym oczkiem w głowie jest przeszczepianie wyprzedzające. W 2003 wprowadziliśmy w gdańskim ośrodku ten program, od tego czasu aż 126 pacjentów uniknęło leczenia dializami, natomiast w 2018 roku 9 chorych otrzymało nerkę wyprzedzająco – tłumaczyła prof. Alicja Ślizień-Dębska, ordynator Kliniki Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych.
Na trzecim miejscu znalazły się przeszczepy rogówki, które najczęściej wykonuje się w trybie pilnym. W 2018 roku w UCK przeprowadzono 79 transplantacji rogówki. Jak opowiadał dr n. med. Piotr Lipski, ta liczba mogłaby być większa, gdyby nie problematyczne pozyskiwanie materiału. Współpraca z Bankiem Tkanek i Komórek to nadzieja na poprawę tej sytuacji, tym bardziej, że w Polsce na liście oczekujących znajduje się już ponad 3 tys. chorych.
Jednym z najczęściej przeszczepianych organów w kraju i na świecie jest wątroba. W UCK od wielu lat starano się otworzyć ośrodek transplantacji tego organu. Pierwszym pacjentem, któremu przeszczepiono wątrobę w UCK był 29-letni mężczyzna kwalifikowany do operacji z powodu marskości wątroby. Zabieg odbył się 18 kwietnia 2018 i trwał łącznie 365 minut. W zeszłym roku przeszczepiono tutaj w sumie 4 wątroby. W tym roku odbyły się już dwa takie zabiegi.
Przeszczep dwóch narządów
Oprócz wątroby, w UCK po raz pierwszy na Pomorzu w przeszczepiono płuca. Zabieg wykonano 31 lipca 2018 roku u 64-latka cierpiącego na krańcową postać rozedmy płuc.
– Wykonaliśmy sekwencyjny przeszczep obu płuc bez użycia krążenia pozaustrojowego, techniką małoinwazyjną, wykonując obustronnie tzw. torakotomię przednią. Po obu stronach klatka piersiowa została otwarta tylko na tyle, aby dało się do jam opłucnowych wprowadzić przeszczepiany narząd. Jest to zaawansowana technika przeszczepu, możliwie najmniej obciążająca pacjenta – tłumaczył dr n. med. Jacek Wojarski z Kliniki Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej, podkreślając jednocześnie, jak istotne w tej operacji jest dobranie organu do wielkości klatki piersiowej. W 2018 roku wykonano tutaj w sumie 4 transplantacje płuc, w tym roku odbyły się już 2 takie zabiegi.
Trzecim przełomowym przeszczepem, o którym opowiedziała dr Justyna Gołębiewska z Kliniki Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, był wykonana 27 października 2018 transplantacja wysp trzustkowych. Zabiegowi został poddany 41-letni mężczyzna, który w 2010 roku przeszedł transplantację nerki i trzustki, jednak ta ostatnia po dwóch latach przestała pełnić swoją funkcję. Od czasu przeszczepienia wysp trzustkowych chory nie doświadczył żadnego epizodu ciężkiej hipoglikemii.
– W ubiegłym roku w UCK przeszczepiono również 7 serc – poinformował dr n. med. Maciej Duda. Wykonano także po raz pierwszy od 16 lat jednoczasowy przeszczep serca i nerki. 55-latek, który został poddany tej skomplikowanej operacji, borykał się zarówno z niewydolnością nerek spowodowaną kłębuszkowym zapaleniem nerek, jak i niewydolnością serca. Zły stan serca był przeciwwskazaniem do przeszczepu nerki i odwrotnie, choroba nerki była przeciwwskazaniem do przeszczepu serca. Operacja odbyła się 30 marca zeszłego roku na bloku operacyjnym Kliniki Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej UCK, trwała 12 godzin. Najpierw przeszczepiono serce, potem, po trzygodzinnej przerwie – gdy uznano, że stan pacjenta jest stabilny – nerkę.
Ostatni wykład, dotyczący pobierania tkanki tłuszczowej od żywego dawcy celem izolowania i przeszczepienia komórek macierzystych. Zaprezentował go dr n. med. Tomasz Szmuda z Kliniki Neurochirurgii. Program ten znajduje się wciąż w fazie badań klinicznych.
Organizacyjnie nad procesem przeszczepów organów czuwają koordynatorzy transplantacyjni. O ich pracy opowiadała Anna Milecka, kierownik Regionalnego Centrum Koordynacji Transplantacji.
Zdjęcia: Sylwia Mierzewska
