Bieg po Nowe Życie

Transplantacja, inaczej przeszczepienie, to zabieg polegający na pobraniu narządu, tkanki lub komórek od dawcy i wszczepieniu go do organizmu biorcy. To metoda, która ratuje życie osób ze skrajną niewydolnością narządów.  Lekarze przeszczepiają w Polsce zarówno narządy od dawców zmarłych, jak i od dawców żywych.

O tym, czym jest i czemu służy transplantacja narządów opowiada prof. Roman Danielewicz – przewodniczący Krajowej Rady Transplantacyjnej.

Od dawców zmarłych przeszczepia  się: serce, płuca, wątrobę, nerki, trzustkę i jelito. Transplantolodzy wykonują także jednoczesne transplantacje więcej niż jednego narządu. Najczęściej to jednoczasowa transplantacja nerki i trzustki u pacjentów z cukrzycą. W przypadku niektórych chorób np. amyloidozy, konieczna może być transplantacja serca i wątroby, w przypadku mukowiscydozy – płuc i wątroby. Transplantolodzy przeszczepiają także jednocześnie płuco i serce, nerkę i serce, nerkę i płuco, nerkę i wątrobę. Od zmarłych dawców przeszczepia się także kończyny górne oraz rogówki, jak również pobiera się przeszczepy skóry, chrząstki, ścięgien czy kości wykorzystywane w ortopedii, czy chirurgii.

O swojej historii walki z chorobą i życia z nowym narządem opowiada Rafał.

Od żywych dawców przeszczepia się w Polsce nerki i fragmenty wątroby. Żywymi dawcami mogą być krewni w linii prostej (rodzice – dzieci – dziadkowie), rodzeństwo, osoby przysposobione (adoptowane) lub małżonkowie (mówimy tu o pokrewieństwie genetycznym lub prawnym). Ponadto dawcami mogą być osoby spokrewnione emocjonalnie, jeżeli ich decyzję o donacji uzasadniają szczególne względy osobiste  (np. partnerzy czy przyjaciele biorcy). W tym drugim przypadku niezbędne jest uzyskanie pozytywnej opinii Komisji Etycznej przy Krajowej Radzie Transplantacyjnej i następnie zgody Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dawcy. Przeszczepienie nerki od dawcy żywego daje lepsze efekty, niż transplantacja od zmarłego dawcy. Przeszczepienie od żywego dawcy daje wyjątkową możliwość wyboru czasu przeszczepienia, czasem nawet jeszcze przed rozpoczęciem dializ. Jeżeli dawcą jest najbliższy krewny, to zgodność genetyczna pomiędzy dawcą i biorcą jest zazwyczaj wysoka. Bardzo ważne jest również to,  że od chwili pobrania do przeszczepienia upływa co najwyżej kilka godzin, co ma istotny wpływ na jakość przeszczepionego narządu i zapewnia dobry wynik odległy – lepszy, niż w przypadku nerki pobranej od dawcy zmarłego.

Posłuchajcie historii dawcy i biorcy rodzinnego. Magdy i Mirka oraz Klaudii i Czarka.

Mimo, że prawo w Polsce pozwala pobrać narządy od zmarłego, który za życia nie wyraził sprzeciwu, lekarze zawsze rozmawiają z rodziną zmarłego i pytają, czy za życia nie wyraził on takiego sprzeciwu ustnie. Często rodzina nie wie, jaka jest wola zmarłej bliskiej osoby, bo nigdy nie było rozmów na ten temat. Dlatego tak pomocne jest świadectwo woli – deklaracja chęci oddania narządów po śmierci noszona w portfelu, która pomaga rodzinie zmarłego oraz lekarzom w uszanowaniu jego woli, zaakceptowaniu decyzji i tym samym pomocy osobie, która czeka na drugie życie. Porozmawiajmy z naszymi bliskimi o tym, że nosimy przy sobie świadectwo woli – to bardzo ważne. Jeśli jesteś osobą pełnoletnią, nie musisz nigdzie zgłaszać, że chcesz po śmierci przekazać swoje narządy oczekującym na przeszczep. Przed pobraniem narządów od osoby małoletniej lekarze pytają o decyzję rodziców lub opiekunów prawnych. Mogą oni wyrazić sprzeciw za życia dziecka.

Jeżeli osoba nie chce, by po śmierci jej narządy były przeszczepiane innym, ma w Polsce prawo sprzeciwu. W takim przypadku musi zgłosić swoją decyzję w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów pobierając oświadczenie ze strony poltransplant.org.pl, wypełniając je i wysyłając w formie pisemnej na adres Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji Poltransplant. Można także nosić w portfelu własnoręcznie podpisane oświadczenie sprzeciwu. Osoba małoletnia powyżej szesnastego roku życia może samodzielnie zgłosić sprzeciw i w takim przypadku nie można pobrać jej narządów.

Rok 2023 był rekordowym w historii polskiej transplantologii. Przeszczepiono łącznie od dawców zmarłych i żyjących 1910 narządów – najwięcej w historii. Polska transplantologia osiągnęła także najwyższy wynik przeszczepień od osób żyjących – 105, w tym 78 nerek i 27 fragmentów wątrób. Przeszczepiono także rekordowe 98 płuc i 523 wątroby. Nie można jednak zapominać, że na Krajowej Liście Oczekujących jest blisko 2000 osób – to wciąż bardzo dużo.

Dlatego potrzebna jest ciągła edukacja i takim działaniem edukacyjnym jest Bieg po Nowe Życie – inicjatywa społeczna, która buduje społeczne poparcie dla transplantacji, upowszechnia świadectwa woli i świadome dawstwo narządów. Ideę promują aktorzy, muzycy, artyści, sportowcy, przedstawiciele nauki i mediów, którzy dwa razy w roku spotykają się w marszu nordic walking z osobami, które żyją dzieci transplantacji narządów. Dwanaście razy wydarzenie gościło w Wiśle, dziesięciokrotnie Bieg po Nowe Życie odwiedził Warszawę, jedna edycja odbyła się w formule online. W 2023 roku zorganizowana została również specjalna edycja: Bieg po Nowe Życie – Pomorze na TAK, która odbyła się w Gdańsku. Bieg po Nowe Życie to przede wszystkim osoby po przeszczepieniach, które pokazują ludziom zdrowym, że po transplantacji można wrócić do normalnego życia i sprawności fizycznej. Ich wzruszające i niekiedy dramatyczne historie budują przekaz Biegu po Nowe Życie – wydarzenia, w którym od 2011 roku wzięło udział 400 gwiazd ze świata filmu, teatru, telewizji, sportu, muzyki i mediów, 150 autorytetów medycznych oraz ponad 260 osób po przeszczepieniu. Ponad 110 mediów wystawiło w wydarzeniu swoje sztafety. Do Biegu po Nowe Życie dołączyło także 38 instytucji kultury, związków sportowych, szkół wyższych, fundacji i stowarzyszeń. W Wiśle po raz pierwszy w sztafetach na czwartej zmianie maszerowała młodzież z 17 śląskich szkół ponadpodstawowych, a w stolicy z 18 dzielnic Warszawy. Dzięki zasięgowi i przesłaniu Bieg po Nowe Życie wpisał się na listę najważniejszych polskich kampanii społecznych.

Co robi dla donacji i transplantacji Bieg po Nowe Życie – popatrzcie

I jeszcze dwie wzruszające historie – Justyny i Tomka.